Kolęda to odwieczny, utrwalony w polskiej tradycji obrzęd ludowy związany z okresem świąt Bożego
Narodzenia polegający na obchodzeniu domów połączonym ze śpiewaniem okolicznościowych pieśni,
inscenizowaniem scen inspirowanych wiarą, prezentacją obrzędów religijnych i składaniem życzeń. Często
przepleciony poczęstunkami i zbieraniem datków. Zwyczaj ten przetrwał do czasów współczesnych
w niektórych regionach Polski m.in. w Lubelskim. Przesycony beztroską i szczerą radością obrzęd ten był
początkowo powiązany z cyklem słowiańskiego Święta Godowego poprzedzanego tzw. Szczodrym Wieczorem.
Święto to, celebrujące przesilenie zimowe obrazowało zwycięstwo światła nad ciemnością. Symbolizowało czas,
w którym dzień zaczyna górować nad nocą. Czas niosący ludziom optymizm i radość.
U Słowian „Szczodre Gody” określały początek nowego roku, nadziei i nowego bytu przesyconego bogatą
obrzędowością celebrowaną nawet przez kilkanaście dni.
Kolęda to jednak przede wszystkim radosna pieśń świąteczna i noworoczna, która współcześnie
przyjęła powszechnie formę pieśni bożonarodzeniowej. Najczęściej utrzymywana jest w konwencji religijnej, a
swoje początki wywodzi z tradycji ludowej.
W późniejszym okresie stała ona się również materią twórczości wybitnych kompozytorów. Odmiana kolędy
czerpiąca treści z obrazów życia codziennego nazywana jest pastorałką. Posiada ona swoisty styl i świecki
charakter. Przedstawia otaczający nas świat na tle wydarzeń biblijnych. Często obrazuje charakterystyczne
wierzenia i tradycję ludową terenu, z którego pochodzi. W zrozumiały sposób przybliża sacrum prostym
ludziom. Charakteryzuje ją zazwyczaj skoczna muzyka i humorystyczny sposób opowiadania o narodzeniu
Jezusa. Szczególnie lubiana jest przez dzieci. .
Pierwsze kolędy pojawiły się na ziemiach polskich wraz z początkiem XV wieku. Były tłumaczone na
język polski z łaciny lub czerpane ze śpiewników przywożonych z ościennych państw. Według etnografów
najstarsza zachowana, datowana na 1424r., polska kolęda rozpoczyna się od słów „Zdrów bądź, królu anielski”.
Znaczący wzrost popularności kolęd na ziemiach polskich rozpoczął się na przełomie XVII i XVIII wieku, wtedy
też zdefiniowano sam termin – kolęda w znaczeniu pieśni bożonarodzeniowej. Powstała wówczas,
przypisywana Piotrowi Skardze jedna z najwspanialszych polskich kolęd „W żłobie leży”. Została ona napisana
na osnowie linii melodycznej poloneza koronacyjnego króla Władysława IV. Inną bardzo popularną kolędę „Bóg
się rodzi”, do melodii w rytmie poloneza, napisał Franciszek Karpiński. Znanymi twórcami kolęd w XVI wieku byli
Mikołaj Sęp Szarzyński i Andrzej Morsztyn, w XIX wieku Zygmunt Noskowski, a na początku wieku XX Feliks
Nowowiejski. Kolędę „Lulajże Jezuniu”  Fryderyk Chopin zacytował w centralnej części genialnego Scherza h-
moll op. 20. Pośród wielu współczesnych twórców piękne kolędy komponowali Witold Lutosławski i Andrzej
Nikodemowicz. Tworzono je zazwyczaj jako radosne pieśni dziękczynne, ale pisano również dzieła nostalgiczne
– pod wpływem ważnych wydarzeń dziejowych: powstań narodowowych, wojen, plebiscytów, czy pamiętnego
stanu wojennego. Te wyjątkowe utwory przesycone są bogatą nutą patriotyzmu i odwołaniami do
trudnych polskich losów.
Współcześnie również powstają utwory dedykowane tym szczególnym dniom, gdy wspominamy
narodziny Syna Bożego. Są komponowane przez wyjątkowych twórców. Ich popularność dorównuje
najpiękniejszym kolędom tradycyjnym np. kolęda z lat trzydziestych XX wieku „Nie było miejsca dla Ciebie”.
Bliższe naszym czasom utwory „Kolęda o gwieździe”, „Kolęda Maryi”, „Kolęda o świcie”,
pochodzące z musicalu Kolęda Nocka Ernesta Bryla
z muzyką Wojciecha Trzcińskiego z lat 80-tych XX wieku, czy „Moje kolędy na koniec wieku” Zbigniewa
Preisnera.
Nieocenioną rolę w kultywowaniu tradycji kolędowych odgrywa działalność amatorskich oraz
zawodowych chórów i orkiestr. W tym gronie szczególne miejsce zajmują „Poznańskie Słowiki” i Lubelski
„IUBILAEUM”. Ważną rolę odgrywają zespoły
i grupy folklorystyczne na czele z Zespołami Pieśni i Tańca „Mazowsze” i „Śląsk”.
W polskiej „skarbnicy kulturowej” zachowało się ponad 500 oryginalnych zapisów kolęd i pastorałek.
Specjalistyczne zbieranie i katalogowanie ich treści rozpoczęto jeszcze w początkach XIX wieku, a
materialnym tego dowodem jest chociażby wydany w 1843r. zbiór muzyczny autorstwa księdza Michała

Mioduszewskiego pt. „Pastorałki i kolędy z melodiami czyli piosnki wesołe ludu w czasie świąt Bożego
Narodzenia po domach śpiewane”.
W okresie Bożego Narodzenia kolędy wykonywane są praktycznie w każdym polskim domu, w
kościołach, szkołach, przedszkolach, podczas świątecznych spotkań okolicznościowych, czy popularnych jasełek.
Rozbrzmiewają w głośnikach odbiorników radiowych oraz pojawiają się na ekranach komputerów i
telewizorów. Królują w massmediach i mediach społecznościowych. Wyjątkowo pięknie i
wzruszająco brzmią w trakcie rodzinnego muzykowania podczas Wigilii Bożego Narodzenia. Nastroju, który
tworzą niczym się nie zastąpi. Polskie kolędy, powszechnie uznawane za najpiękniejsze na świecie, jako jedne z
nielicznych są żywym obrazem wędrówki i okazjonalnego kolędowania w domach sąsiadów i całkiem obcych
ludzi. Dzięki ożywionej działalności lokalnych środowisk, w ostatnich latach odwiedziny kolędowe przeżywają
swoisty renesans.
Kolędy umieszczone na płycie „Mroźna cisza” potraktujcie Państwo jako szczególny osobisty dar,
dedykowany Wam prezent, płynący z serc wykonujących je artystów. Rodzaj wspólnej modlitwy, duchowego
zjednoczenia wykonawców ze słuchaczami, udział w misterium Bożego Narodzenia. Niech polska muzyka
przywoła wspomnienia radosnego świętowania w gronie rodzinnym. Wzbudzi radość. Jeżeli wywoła łzy
wzruszenia i tęsknoty za odległymi pięknymi chwilami, niech będą to „słodkie łzy”.

Jeśli zaśpiewacie razem z nami – będziemy szczęśliwi.
Niech się niesie w świat kolęda !

Carolling is a centuries-old Christmas-related folk custom rooted in Polish tradition consisting in
visiting houses and singing Nativity songs, enacting faith-inspired scenes, presentation of religious customs and
sharing wishes. It very often involves giving small treats and collecting donations. This custom has survived until
the present day in some Polish regions, e.g. in the Lublin region. Filled with lightheartedness and true joy, this
custom was initially connected with the Slavic celebration of Szczodre Gody [pre-Christian feast celebrating
winter solstice] preceded by the so called Szczodry Wieczór [literally: Generous Eve]. This feast reflected victory
of light over darkness. It symbolized the time when day starts to prevail over night. The time bringing optimism
and joy to the people.
For Slavs, Szczodre Gody determined the beginning of a new year, hope and new being, permeated with plenty
of customs celebrated for as long as a fortnight.
A carol is, however, primarily a joyful festive and New Year song, which nowadays has adopted a form
of a Nativity song. It is most often religious and originates in folk tradition.
In later periods, it also inspired outstanding composers. A carol presenting scenes from a daily life is referred to
as a pastorale. It has a specific style and is of secular nature. It presents the world that surrounds us with
Biblical events in the background. It often depicts beliefs and folk tradition characteristic for a region in which it
originates. It explains the sacred to simple people. It usually features lively music and humorous manner of
telling the story of Nativity. It is particularly enjoyed by children.
First carols in Poland appeared with the onset of the fifteenth century. They were translated into
Polish from Latin or taken from songbooks brought from the neighbouring countries. According to
ethnographers, the oldest surviving Polish carol dates back to 1424 and begins with the words “Zdrów bądź,
królu anielski” [Hail, Heavenly King]. Carols in Poland got considerably popular at the end of the seventeenth
and beginning of eighteenth century, when the term ‘carol’ was defined as a Nativity song. At that time, one of
the finest Polish carols „W żłobie leży” [In a Manger He Lays] was written, ascribed to  Piotr Skarga . It was based
on a melody of a polonaise composed for the coronation of King Ladislaus IV. Another very popular carol
entitled “Bóg się rodzi” [God is being born] also based on the rhythm of a polonaise, was written by Franciszek
Karpiński. In the sixteenth century, famous composers of carols were Mikołaj Sęp Szarzyński and  Andrzej
Morsztyn , in the nineteenth century –   Zygmunt Noskowski , and at the beginning of twentieth century –  Feliks
Nowowiejski . The „Lulajże Jezuniu” [Sleep, Infant Jesus] carol was cited by Fryderyk Chopin in the central
movement of his ingenious Scherzo in B minor op. 20. Beautiful contemporary carols were composed by  Witold
Lutosławski and Andrzej Nikodemowicz. They were usually written as exultant thanksgiving songs, but there
were also more nostalgic ones inspired by important historic events: national uprisings, wars, plebiscites or the
memorable martial law. These unique pieces of music are permeated with patriotism and references to a hard
lot of the Polish nation.
Nowadays, we have also seen works dedicated to this special period when we remember the birth of
the Son of God. They have been written by unique composers. They are as popular as the most beautiful
traditional carols, as is the case with a carol written in the 1930s “Nie było miejsca dla Ciebie” [There was no
room for you]. More contemporary works include „Kolęda o gwieździe” [Star Carol], „Kolęda Maryi” [Mary’s
carol], „Kolęda o świcie” [Carol at dawn], coming from Ernest Bryl’s musical Kolęda Nocka [Carol Night] with
Wojciech Trzciński’s music composed in the 1980s, or Zbigniew Preisner’s “Moje kolędy na koniec wieku” [My
carols for the end of the century].
An invaluable contribution to preserving the carolling tradition has been made by amateur and
professional choirs and orchestras. Among them, special place is occupied by “Poznańskie Słowiki”
[Nightingales of Poznań] and the Lublin-based “IUBILAEUM” choirs. An important role is played by folk music
ensembles and groups with „Mazowsze” and „Śląsk” Folk Dance and Singing Ensembles at the top of the list.
Polish musical heritage includes over 500 original records of carols and  pastorales . Specialist collection
and cataloguing of their content was already begun at the beginning of the nineteenth century, the proof of
which is, for example, the collection released in 1843 by priest Michał Mioduszewski entitled “Pastorales and
carols with melodies, that is joyful songs for the people sung at home during the Christmas season”.

During the Christmas season, carols are sung virtually in every Polish house, at churches, schools,
kindergartens, Christmas parties or during popular Nativity plays. They can be heard at radio stations and they
appear on screens of computers and TV sets. They can be widely found on mass media and in social media.
They sound exceptionally beautiful and moving when performed by whole families on Christmas Eve.
Atmosphere they create cannot be matched by anything else. Polish carols, widely considered as the most
beautiful in the world, are among the very few comprising a vivid image of wandering and carolling
around houses of one’s neighbours and absolute strangers. Owing to buoyant activity of local communities,
carolling visits have enjoyed a great revival in recent years.
We would like you to treat carols found on “Mroźna cisza” [Frosty tranquillity] album as a special gift
dedicated to you, flowing from the bottom of the hearts of the performing artists. As a kind of joint prayer,
spiritual communion of performers with listeners, participation in the mystery of Nativity. Let Polish music
bring back the memories of happy celebration with your family. Let it bring joy. If it evokes tears of tenderness
and longing for distant beautiful moments, let them be tears of bliss.

If you shall sing with us – we will be very happy.
Let the carol travel across the world!